อยํ อคฺฆวิสุทฺธิยา อนฺตราปตฺตีติ สมฺพหุลา อาปตฺติโย อาปชฺชิตฺวา ตาสุ สพฺพจิรปฏิจฺฉนฺนวเสน อคฺฆสโมธานํ คเหตฺวา วสนฺเตน อาปนฺนาปตฺติฯ ‘‘ปุนปิ อาปชฺชิสฺสามี’’ติ สอุสฺสาเหเนว จิตฺเตนฯ ‘‘อยํ ภิกฺขุนิยา เอวา’’ติ ลิขิตํฯ ‘‘ปาราชิกเมวา’’ติ อิทญฺจ ภูตวเสน ทสฺเสตุํ วุตฺตํฯ ‘‘เอวํ เทสิเต ปน ยา กาจิ อาปตฺติ น วุฏฺฐาตีติ อปเร, ตํ น คเหตพฺพ’’นฺติ วุตฺตํฯ ‘‘ธมฺมิกสฺส ปฏิสฺสวสฺส อสจฺจาปเน’’ติ วุตฺตตฺตา อธมฺมิกปฏิสฺสเว ทุกฺกฏํ น โหติฯ ‘‘ปุพฺเพ สุทฺธจิตฺตสฺส ‘ตุมฺเห วิพฺภมถา’ติ วุตฺเต ‘สาธู’ติ ปฏิสฺสุณิตฺวา สเจ น วิพฺภมติ อนาปตฺติ, เอวํ สพฺพตฺถา’’ติ จ วุตฺตํฯ ‘‘อาวิกโร ชานิตพฺโพ’’ติปิ ปาฬิฯ กาเลน วกฺขามิ, โน อกาเลนา’’ติอาทีสุ ปญฺจทสสุ ธมฺเมสุฯ ภพฺพาปตฺติกา นาม อาปตฺติํ อาปชฺชิตุํ ภพฺพาฯ

ทุกวารวณฺณนา

[322] นิทหเน อาตเปฯ ‘‘เอกรตฺตมฺปิ เจ ภิกฺขุ ติจีวเรน วิปฺปวเสยฺย (ปารา. 472)ฯ ฉารตฺตปรมํ เตนา’’ติอาทินา (ปารา. 653) วุตฺตาปตฺติโก คณปูรโก หุตฺวาปิ กมฺมํ โกเปติ นานาสํวาสกตฺตาฯ กมฺเมน วา สลากคฺคาเหน วาติ เอตฺถ อุทฺเทโส เจว กมฺมญฺจ เอกนฺติ เอตฺถ ปาติโมกฺขุทฺเทโสติ วา กมฺมนฺติ วา อตฺถโต เอกเมว, เตสุ ยํ กิญฺจิ กเต สงฺฆเภโท โหตีติ อตฺโถฯ ปุพฺพภาคาติ สงฺฆเภทโต ปุพฺพภาคาฯ ‘‘ปมาณ’’นฺติ อิเมสํ ทฺวินฺนํ อญฺญตเรน เภโท โหติ, น อิตเรหีติ วุตฺตํฯ วินเย สิทฺธา วินยสิทฺธา, โรมชนปเท ชาตํ โรมกํ, อนุญฺญาตโลณตฺตา ทุเกสุ วุตฺตาติฯ

ติกวารวณฺณนา

[323] โว ตุมฺเหหิ น สมุทาจริตพฺพํฯ วจีสมฺปยุตฺตํ กายกิริยํ กตฺวาติ กาเยน นิปจฺจการํ กตฺวาติ อตฺโถฯ อุปฆาเตติ วินาเสติฯ โอมทฺทิตฺวาติ อภิภวิตฺวาฯ วทโตติ วทนฺตสฺสฯ ‘‘พาลสฺส นิสฺสโย ทาตพฺโพ’’ติ ทุเก อาคตํ, อิธ ปน ‘‘น ทาตพฺโพ’’ติ วุตฺตํ, อาปตฺติพาหุลฺลํ สนฺธาย นาทาตพฺพํ, ‘‘อิมสฺมา วิหารา ปรํ มา นิกฺขมาหิ, วินยธรานํ วา สนฺติกํ อาคจฺฉ วินิจฺฉยํ ทาตุ’’นฺติ วุตฺเต ตสฺส วจนํ น คเหตพฺพนฺติ อตฺโถฯ ติกโภชนํ นาม สเจ ตโย หุตฺวา ภุญฺชนฺติ, คณโภชเนน อนาปตฺติ, อิทํ สนฺธาย ติกํฯ ‘‘ปสุตฺโต’’ติ พาหุลฺลโต วุตฺตํฯ อถ วา นิปชฺชิตฺวาติ อตฺโถฯ ‘‘อิทํ ฐเปตฺวา คจฺฉามิ, ตาวกาลิกํ ภนฺเต เทถาติ วุตฺเต ‘นวกมฺมาทิอตฺถํ วินา ทาตุํ น วฏฺฏตี’’ติ ลิขิตํฯ วิกปฺเปตฺวา ฐปิตํ วสฺสิกสาฏิกํ ปจฺฉิเม ปาฏิปททิวเส นิวาเสนฺโต ทุกฺกฏํ อาปชฺชตีติ อตฺโถฯ อปจฺจุทฺธริตฺวาติ ปจฺจุทฺธรณํ อกตฺวาติ อตฺโถฯ ‘‘วิกปฺเปตุ’’นฺติ วจนโต อวิกปฺปนปจฺจยา อาปตฺติ เหมนฺเต อาปชฺชติ, วิกปฺปนา ปน กตฺติกปุณฺณมทิวเส กาตพฺพาติ ทสฺสนตฺถํ วุตฺตนฺติ ญาตพฺพํฯ อยํ นโย อวิกปฺปนํ สนฺธาย, ปุริโม วิกปฺปิตปริโภคปจฺจยาปตฺติํ สนฺธายฯ วตฺถปฏิจฺฉาทิ สพฺพกปฺปิยตายาติ วตฺถปฏิจฺฉาทิ สพฺพตฺถ กปฺปิยตฺตาติ อตฺโถฯ เกจิ อิมมตฺถํ อสลฺลกฺเขตฺวา ‘‘วตฺถปฏิจฺฉาทิ สพฺพกปฺปิยตา ตาย ปฏิจฺฉนฺเนนา’’ติ ลิขนฺติฯ ‘‘วตฺถเมว ปฏิจฺฉาทิ วตฺถปฏิจฺฉาที’’ติ วิคฺคหตฺตา ‘‘ตายา’’ติ น ยุชฺชติฯ ‘‘เตนา’’ติ ภวิตพฺพตฺตาติ อิทํ สพฺพํ อญฺญตรสฺมิํ คณฺฐิปเท ลิขิตํ, วิจาเรตฺวา คเหตพฺพํฯ